Feline Lösemi Virus Yakından Tanıyalım !
Tanım
Feline Leukemia Virus (FeLV), Retroviridae ailesinin Gammaretrovirus cinsine ait, kedilere özgü bir RNA virüsüdür. FeLV, enfekte bireylerde immünosupresyon, hematopoietik bozukluklar (özellikle anemi) ve neoplastik hastalıklar (lenfoma, lösemi) gibi çeşitli klinik tablolara neden olur. Kediler arasında oldukça bulaşıcıdır ve özellikle yakın sosyal temas yoluyla yayılır.
FeLV enfeksiyonunun patogenezi, virüsün konağa girişinden sistemik yayılımına ve klinik sonuçlarına kadar bir dizi basamak içerir. Patogenezin seyri, enfekte bireyin immün yanıtına göre farklı formlar alabilir (regresif, progresif, latent).
1. Giriş Kapısı ve İlk Replikasyon
Virüs vücuda genellikle oral veya nazal mukozal temas yoluyla girer. Bulaş, çoğunlukla tükürük ile gerçekleşir. İlk enfekte olan hücreler lokal lenfoid doku hücreleridir (örn. tonsiller, bölgesel lenf düğümleri). Virüs burada ilk replikasyonunu gerçekleştirir.
2. Primer Viremi (Erken Yayılım)
Virüs lokal lenfatik sistemden sistemik dolaşıma girerek primer viremi oluşturur. Bu aşamada monositler, makrofajlar ve lenfositler aracılığıyla vücuda yayılır. Bu dönemde bağışıklık sistemi güçlü bir yanıt oluşturursa, virüs elimine edilebilir veya latente geçebilir.
3. Sekonder Viremi (Kemik İliği Tutulumu)
Eğer konak bağışıklığı virüsü temizleyemezse, virüs kemik iliğine ulaşarak burada kalıcı enfeksiyon oluşturur. Bu aşamada:
-
Hematopoietik hücreler enfekte olur.
-
Enfekte hücrelerin dolaşıma çıkması ile persistan viremi gelişir.
-
Bu viremi kalıcı enfeksiyonun habercisidir.
4. Doku Yayılımı ve Klinik Bulgular
Virüs lenfoid dokulara, kemik iliğine, epitelial hücrelere (örn. tükrük bezi epiteli, ince bağırsak) ve diğer organlara yayılır. Bu dönemde aşağıdaki patolojik sonuçlar görülür:
a. İmmünosupresyon
-
T-hücre disfonksiyonu, lenfositopeni ve makrofaj aktivitesinde azalma ile bağışıklık sistemi baskılanır.
-
Sekonder enfeksiyonlara duyarlılık artar (gingivit, stomatit, üst solunum yolu enfeksiyonları, hemobartonellozis vb.).
b. Hematopoietik Bozukluklar
-
Normokromik normositer anemi
-
Trombositopeni
-
Pansitopeni
-
Myelodisplastik sendrom
c. Neoplastik Etkiler
-
FeLV, viral onkogen olan v-fos, v-myc gibi genleri aktive ederek T-hücre lenfoması, lenfosarkom ve myeloblastik lösemi gelişimine neden olabilir.
-
Genom içine entegre olarak proto-onkogenleri aktive eder.
Enfeksiyonun Klinik Formları
FeLV enfeksiyonunun seyrini belirleyen en önemli faktör, konağın bağışıklık yanıtıdır. Buna göre enfeksiyon aşağıdaki formlarda seyredebilir:
-
Abortif enfeksiyon: Virüs lokalize kalır, immün sistem tarafından temizlenir.
-
Regresif enfeksiyon: Viremi geçici olur, virüs latent kalır (kemik iliğinde veya lenfoid dokuda proviral DNA olarak).
-
Progresif enfeksiyon: Kalıcı viremi ve klinik hastalık gelişir.
-
Fokal/atipik enfeksiyon: Virüs yalnızca belirli dokularda saptanır; viremi yoktur.
FeLV Bulaşma Yolları
1. Tükürük ve Salya Yoluyla
FeLV’nin en yaygın bulaşma yolu tükürük ile olur. Virüs, özellikle:
-
Karşılıklı tımar (grooming)
-
Aynı mama ve su kabını paylaşma
-
Yakın burun teması
gibi durumlarda kolayca bulaşabilir.
2. Isırık Yoluyla
Kavga sırasında meydana gelen derin ısırık yaraları, FeLV bulaşında önemli bir rol oynar. Bu nedenle özellikle serbest gezen erkek kediler daha yüksek risk altındadır.
3. Anne–Yavru Bulaşması
-
Plasental geçiş yoluyla anne karnında bulaş
-
Doğum sırasında ve emzirme ile virüs yavru kedilere geçebilir.
FeLV-pozitif anneler, yavrularına virüsü taşıma ihtimali yüksek olan bireylerdir.
4. İdrar, dışkı ve gözyaşı
FeLV, düşük düzeylerde olsa da idrar, dışkı ve gözyaşında da bulunabilir. Bu yollarla bulaşma daha nadirdir ancak yoğun enfekte ortamlar (barınaklar, çok kedili evler) riski artırır.
Bulaşma Riski Faktörleri
-
Sokakta serbest dolaşan kediler
-
Çok kedili yaşam alanları
-
Aşısız bireyler
-
Bağışıklık sistemi baskılanmış kediler (örn. FIV-pozitif)
Bulaşmayı Önleme Yöntemleri
-
FeLV testleri ile yeni gelen kedilerin taranması
-
Pozitif bireylerin negatiflerden ayrılması
-
FeLV aşısının uygulanması (özellikle dış ortamla teması olan kedilere)
-
Kedi popülasyonunun kontrolü (kısırlaştırma, sokak teması azaltma)
Sonuç
FeLV, bağışıklık sistemi baskılanması ve kanser gelişimi ile karakterize olan, kediler arasında oldukça bulaşıcı bir retrovirüs enfeksiyonudur. Patogenezi, konağın immün yanıtına bağlı olarak değişkenlik gösterir ve hem klinik hem de subklinik tablolarla seyredebilir. Erken tanı, izolasyon ve koruyucu aşılama, enfeksiyonun kontrolü açısından büyük önem taşımaktadır.
